دسته‌بندی نشده
مسئولیت اجتماعی چیست؟
مسئولیت اجتماعی مفهومی است که طی دهه‌های اخیر در جهان و همچنین در کشور ما مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. علیرغم ادبیات نسبتاً قوي از مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، این موضوع یک مفهوم وسیع، پیچیده و در حال تکامل مستمر است که نگرش‌ها و ایده‌هاي متنوعی را دربرمی‌گیرد. اما سؤال اینجاست که آیا تعریف دقیق و استانداردی از مفهوم مسئولیت اجتماعی در جهان وجود دارد؟ پاسخ مثبت است.
سازمان بین‌المللی استاندارد، استاندارد ایزو 26000 را برای مسئولیت اجتماعی بخش خصوصی و دولتی ارائه داده است. استاندارد ایزو 26000، مسئولیت اجتماعی را به شرح زیر بیان می‌کند: مسئولیت یک سازمان برای اثربخشی تصمیمات و فعالیت‌های خود بر جامعه و محیط از طریق رفتار شفاف و اخلاقی. استاندارد ایزو 26000 برای کمک به سازمان‌ها جهت اجرای توسعه‌ی پایدار طراحی شده است. در متن استاندارد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (2010) هر یک از اصول آن به شرح زیر تعریف مفهومی شده‌اند:
– پاسخگویی: یک سازمان باید مسئول آثار خود بر روی جامعه، اقتصاد و محیط باشد. این اصل حاکی از آن است که یک سازمان باید رسیدگی موشکافانه به فعالیت‌های خود را بپذیرد و همچنین وظیفه‌ی پاسخ‌دهی به این رسیدگی را به عهده بگیرد.
– شفافیت فعالیت‌های سازمان: فعالیت‌های یک سازمان باید دریک وضعیت شفاف قرار داشته و آثار مشخص و احتمالی برنامه‌ها، راهبردها و سیاست‌های آن بر جامعه و محیط مشخص باشد. این اطلاعات باید به سهولت موجود بوده و مستقیماً در دسترس قرار گیرند و برای گروه‌هایی که تحت تأثیر سازمان هستند، قابل‌درک باشند.
– رفتار اخلاقی: رفتار یک سازمان باید بر اساس ارزش‌هایی نظیر صداقت، انصاف و درستی باشد. این ارزش‌ها دلالت بر دغدغه سازمان در قبال انسان‌ها، حیوانات و محیط و همچنین توجه به آثار فعالیت‌های سازمان و تصمیم‌گیری‌های آن بر روی منافع ذینفعان دارند.
– توجه و احترام به اجرای قانون: توجه به اجرای قانون به حاکمیت قانون اشاره دارد و به‌طور خاص منظور این است که هیچ فرد یا سازمانی فراتر از قانون نبوده و دولت نیز تابع قانون است. درزمینه‌ی مسئولیت اجتماعی، احترام به تأمین قانونی به معنای آن است که یک سازمان با تمامی قوانین و مقررات اجرایی موافقت داشته باشد. این اصل حاکی از آن است که باید برای آگاهی از قوانین و مقررات اجرایی تلاش شود تا افراد درون سازمان از تعهدات خود مطلع باشند.
– احترام به منافع و علائق سهامداران: یک سازمان باید به منافع ذینفعان خود احترام گذاشته، آن‌ها را در نظر داشته و پاسخ‌گو باشد. اگرچه اهداف یک سازمان ممکن است به منافع مالکین، اعضا، مصرف‌کنندگان یا اعضای خود محدود باشد، دیگر افراد و گروه‌ها نیز ممکن است دارای حقوق، ادعاها یا منافع مشخصی باشند که باید در نظر گرفته شوند. به‌طورکلی، این افراد یا گروه‌ها، ذینفعان سازمان را تشکیل می‌دهند.
– احترام به حقوق انسان: رفتار با احترام با تمامی افراد و تلاش ویژه برای کمک به افراد گروه‌های آسیب‌پذیر. یک سازمان باید به حقوق انسانی احترام گذاشته و اهمیت و عمومیت آن‌ها را در نظر بگیرد. حقوق انسانی به رفتار محترمانه‌ی تمامی افراد صرف‌نظر از خصوصیات شخصی آن‌ها و صرفاً به دلیل انسان بودنشان اشاره دارد.
در کشور ما مسئولیت اجتماعی معمولاً در ابعاد انجام امور خیریه و یا عام‌المنفعه و یا صرف مبالغی در جهت توسعه فعالیت‌های مفید نظیر ورزش و اشتغال مطرح گردیده است. اگرچه پرداختن به این امور، بسیار باارزش و حائز اهمیت است، اما با عنایت به اصول استاندارد فوق‌الذکر می‌توان نتیجه گرفت که تصویری که درحال حاضر به‌طور معمول از این مفهوم در ذهن ماست تنها بخشی از مفهوم پذیرفته‌شده‌ی مسئولیت اجتماعی است. درواقع مسئولیت اجتماعی در معنای پذیرفته‌شده بین‌المللی آن عبارت است از قانون‌مدار بودن، شفافیت فعالیت‌ها و اثرات آن‌ها بر محیط سازمان، پاسخگویی در قبال اثراتی که سازمان بر محیطش می‌گذارد، رعایت اصول اخلاقی و حقوق انسان‌ها و درنهایت احترام به حقوق مجموعه تمامی ذینفعان، چه آن‌ها که با سازمان در تعامل مستقیم هستند و از آن نفع مادی می‌برند و چه آنان که با سازمان ارتباط مستقیمی ندارند و یا حتی نفعی نیز از سازمان نمی‌برند اما دامنه فعالیت‌های سازمان بر آنان اثرات هرچند غیرمستقیمی دارد. با این اوصاف، حتی کوچک‌ترین فعالیت‌های یک سازمان نیز می‌توانند تحت قواعد مسئولیت اجتماعی مورد ارزیابی قرار بگیرند. از جنس مواد مورد استفاده در یک واحد تولیدی گرفته تا فرایند ارتباط با مشتری آن که در ظاهر شاید کوچک‌ترین ارتباطی با تصور ما از مسئولیت اجتماعی آن نداشته باشد. شاید بتوان در یک جمله این مفهوم را خلاصه نمود: انجام دادن صحیح کارها با رعایت منافع مستقیم و غیرمستقیم مجموعه ذینفعان حقیقی و حقوقی.